Đăng nhập

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Dương

Thứ năm, 21/08/2025  |  English  |  中文

Di tích đình Lý Dương, phường Chí Linh, thành phố Hải Phòng

Đình Lý Dương là di tích thuộc Khu dân cư Lý Dương, phường Cổ Thành, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương (nay là phường Chí Linh, thành phố Hải Phòng). Đình Lý Dương được xây dựng từ thời Hậu Lê, trùng tu lớn vào thời Nguyễn (đầu thế kỷ ỷ XX). Hiện nay đình có kiến trúc kiểu tiền Nhất hậu Đinh. Đại bái gồm 5 gian thu hồi bít đốc, lợp ngói mũi. Tiếp đến là 3 gian trung đình kiến trúc như toà đại bái. Toà nhà này có 2 vì kèo chính, kiến trúc kiểu chồng rường, các chi tiết của vì được làm khá chắc chắn, hai vì kèo bên gác tường hồi. Tiếp giáp với trung đình là toà hậu cung 1 gian. Kết cấu chính là vì kèo gác tường đơn giản. Trước đây di tích có khá nhiều cổ vật quý, bao gồm các chất liệu gỗ, gốm, kim loại, đá có giá trị về niên đại và văn bản. Trải qua thời gian và chiến tranh tàn phá, nhiều cổ vật tại di tích đã không còn được lưu giữ.

Căn cứ vào thần tích, bia ký, sắc phong, câu đối, đại tự, tài liệu hiện lưu trữ tại Viện Thông tin Khoa học xã hội và lưu truyền trong nhân dân thì: Đình Dương tôn thờ Cao Lỗ Vương và Cao Sơn Đại Vương. Thân thế và sự nghiệp của các vị thần được tóm tắt như sau:

Về vị thần Cao Lỗ Vương: Cao Lỗ là vị tướng giỏi của An Dương Vương, theo dã sử thì ông họ Cao huý là Lỗ, lại có tên là Thông. Người làng Đại Than, huyện Gia Bình (nay thuộc tỉnh Bắc Ninh). Thuở trai tráng nhờ chăm chỉ luyện tập nên giỏi võ nghệ. Ông lại có sức khoẻ, đấu vật luôn giật giải nhất trong vùng, người địa phương gọi là Đô Lỗ. Tướng quân Cao Lỗ là người có công đứng ra thiết kế và xây dựng thành Cổ Loa, một kỳ công về kỹ thuật quốc phòng. Theo truyền thuyết: khi rùa vàng cho An Dương Vương chiếc móng thần, Cao Lỗ được vua giao cho chế tạo nỏ, ông đã chế ra chiếc nỏ cực mạnh, bắn một phát hàng trăm mũi tên, tiêu diệt hàng trăm tên địch và được gọi là Linh Quang Kim Trao thần nỏ. Khi Triệu Đà đem quân sang xâm lược, Cao Lỗ được An Dương Vương giao cho quyền chỉ huy, có tướng giỏi chỉ huy lại có nỏ thần nên quân Triệu Đà thua chạy. Triệu Đà biết dùng chiến tranh không có hiệu quả, đành tìm kế cầu thân, đưa con trai là Trọng Thuỷ sang làm con tin và xin gá nghĩa với Mỵ Châu công chúa - con gái độc nhất của vua An Dương Vương. An Dương Vương cho rằng: "Đã từ lâu quân Triệu Đà vấp phải sức mạnh của ta, không dám nghĩ tới việc cướp đất. Mấy năm gần đây, hai bên để lại thuận hoà, nay lòng trời xui khiến chăng?". Thục Phán đã tính chấp nhận cốt để hoà hiếu, đó cũng là kế yên dân.

Tướng quân Cao Lỗ nắm chặt đốc gươm đứng dậy thưa rằng: “Việc cầu đình ta, đây là việc chẳng lành ". Bên cạnh đó Trọng Thuỷ buông lời rèm pha, vốn không phải việc hoà hiếu, hoà hiếu chi lại cho con trai gửi ở rể tại triều nổi giận cho ông về nghỉ, Cao Lỗ đã quen cuộc sống lam lũ, xuất thân thôn dã, mong vua đuổi ông đi để kế hoạch cướp nước chóng thành. An Dương Vương lại vốn có sức khoẻ, ông về làm nghề gốm ở Hương Canh. Trước khi ra đi tướng quân không quên dặn lại vua: "Giữ được nỏ thần thì làm vua thiên hạ, không giữ được chỉ còn con đường chết".

Quả như lời ông nói, lịch sử ghi lại: "Đó là mưu kế của Triệu Đà dùng để chiếm nước Âu Lạc". Trong những năm ở rể, Trọng Thuỷ đã dò xét tình hình nước Âu Lạc, học phép chế tạo nỏ và phá huỷ nỏ thần của người Âu Lạc (có Đà cất quân đánh chiếm Âu Lạc, Thục Phán An Dương Vương thua trận phải truyền thuyết nói là đánh tráo nỏ thần) rồi trốn về nước báo cho Triệu Đà. Triệu nhảy xuống sông tự tử. Hiện nay, tại xã Vạn Ninh, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh có cụm di tích đình Tiểu Than và lăng mộ Cao Lỗ - nơi lưu niệm về một danh nhân, người con của quê hương có công trong việc xây dựng và bảo vệ nhà nước Âu Lạc.

Về vị thần Cao Sơn Đại Vương: Cao Sơn Đại vương tức Cao Hiển tự là Văn Chương, nguyên là nội tộc của Tản Viên quốc vương thứ hai. Vị Vương hầu vùng núi Tản, sông Đà, gốc gác Sơn thần, tinh thông văn võ...đã có công "phù hộ" cho vua Lý Thái Tông đánh giặc giữ nước và mở mang bờ cõi. Thuở ấy có lũ giặc Man Di, khởi loạn biên thuỳ phía Nam. Vua Lý Thái Tông xuống chiếu truyền lệnh cầu hiền tài ra giúp nước. Cao Sơn Đại Vương "hoá thân" là một vị tướng tài của triều đình cầm quân đi đánh giặc có ghé qua địa phận Ba Gia trang (phủ Nam Sách, trấn Hải Dương) chiêu mộ binh sĩ đi đánh giặc. Khi thắng giặc trở về, cho khao quân tại đây. Tương truyền, sau khi tướng quân mất đã hiển thánh, nên nhân dân một số nơi dọc bờ sông Thái Bình thuộc địa phận 2 tỉnh Hải Dương và Bắc Ninh tôn thờ ông làm Thành hoàng làng, trong đó có nhân dân làng Lý Dương.

Hàng năm, lễ hội đình Lý Dương  được tổ chức từ ngày 09 đến ngày 11/3 Âm lịch. Trong đó ngày 10/3 là chính hội. Căn cứ vào giá trị của di tích, ngày 28/12/2006, Uỷ ban nhân dân tỉnh Hải Dương (nay là UBND thành phố Hải Phòng) ban hành Quyết định số 4757/QĐ-UBND xếp hạng đình Lý Dương là di tích cấp tỉnh.

EMC Đã kết nối EMC