Di tích đình Chí Linh thuộc xã Nhân Huệ, thành phố Chí Linh, tỉnh Hải Dương (nay là phường Chí Linh, thành phố Hải Phòng). Căn cứ vào bia: "Thần tích bi ký" khắc dựng năm Tự Đức thứ 20 (1867) hiện còn lưu giữ tại di tích thì đình Chí Linh là nơi thờ Tam vị đại vương có tên hiệu là: Cao Sơn Quốc Trạng đại vương (tức Cao Hiển - Thánh Cả), Quảng Bác đại vương (tức Phạm Cường - Thánh Hai), Hùng Duệ đại vương (tức Phạm Uy - Thánh Ba).
Thần tích cho biết: Cao Sơn Quốc Trung đại vương (tức Cao Hiển) tự là Văn Chương nguyên là nội tộc của Tản Viên quốc vương thứ hai. Vị Vương hầu vùng núi Tản, sông Đà đốc gác Sơn thần, tinh thông văn võ... từng có công “âm phù" cho vua Lý Thái Tông. đánh giặc, giữ nước mở mang bờ cõi. Về lai lịch của các vị thần được tóm tắt như sau: Thuở ấy có lũ giặc Man đã (Chiêm Thành) khởi loạn biên thùy phía Nam. Vua Lý Thái Tôn xuống chiếu truyền lệnh kêu gọi người tài đức giúp nước. Cao Hiển "hóa thân" là một tướng tài của triều đình cầm quân đến địa phận Ba Gia trang phủ Nam Sách, trấn Hải Dương. Tại bản trang có hai anh em sinh đôi có tên là Phạm Cường, Phạm Ủy là con trai của vợ chồng Phạm Chân và Đào Thị Quý. Đến năm 15 tuổi, hai anh em đã có tài năng xuất chúng, văn võ kiêm toàn. Được biết Nhị Công (tức 2 anh em họ Phạm) là người tài đức, Hiển Công liền chiêu mộ và cho xung vào bộ tướng cũng binh phù đánh trận bến Động (Bình Than, Lục Đầu) Khi Hiển Công và Nhị Công dàn trận, tỉnh kỳ rợp đất, chiêng trống vang trời, giặc dã đại bại, tháo chạy. Thắng trận, Hiển Công và Nhị Công hồi cung tại Ba Gia trang, mở đại tiệc khao quân sĩ. Khi yến hạ no say; Hiển Công về cung Đệ nhất tự "hóa"; Nhị công "hóa" tại bản địa Ba Gia trang ngày 10 tháng 2 âm lịch. Ghi nhận công lao, vua Thái Tôn xuống chiếu chúc hành tang lễ và truyền cho dân sở tại lập miếu riêng để phụng thờ. Xuất phát từ ý nghĩa lịch sử văn hóa trên, trải nhiều thế kỷ, nhân dân thôn Chí Linh vẫn duy trì thờ tự và tu tạo di tích.
Di tích đình Chí Linh được khởi dựng năm 1572 (thời hậu Lê), được trùng tu và tôn tạo vào thời Nguyễn qua các năm: Tự Đức nguyên niên (1848); Tự Đức thứ 9 (1856); Tự Đức thứ 12 (1859); Tự Đức thứ 20 (1867); Duy Tân thứ 5 (1911). Kiến trúc ban đầu theo kiểu chữ Đinh (J) gồm 5 gian Đại bái và 3 gian Hậu cung xây theo hướng tây. Đến năm Khải Định nguyên niên (1916) nhân dân địa phương tiếp tục xây dựng thêm 5 gian đình ngoài làm Đại bái và hai Giải vũ đáp ứng nhu cầu sinh hoạt tín ngưỡng trong những ngày lễ hội. Tấm thượng lương đình ngoài còn ghi rõ: "Hoàng triều Khải Định nguyên niên quý xuân lương nguyệt nhất thần kiên trụ thượng lương đại cát hưng vượng"; Tức là: ngày lành tháng tốt, mùa xuân năm Khải Định nguyên niên (1916) dựng thượng lương thịnh vượng.
Tọa lạc trên một gò đất cao, phía trước để thủy lợi và sông Thái Bình cuộn chảy về xuôi, phía sau là hệ thống ao chạy dài, nguyên là một nhánh sông cổ sau nhiều lần đắp đê còn lại bao bọc xung quanh di tích tạo thành hàng rào tự nhiên. Cảnh quan thiên nhiên hài hòa, ngoạn mục. Toàn bộ công trình gồm ba lớp nhà Đại bái, Trung từ và Hậu cung nối liền nhau. Nhà Đại bái gồm 5 gian đao dĩ, kết cấu khung vì theo kiểu "chồng giường". Hệ thống mái mở rộng với công thức: "Thượng tử, hạ ngũ" trên cơ sở con giường chồng, đấu sen truyền thống tạo thành liên kết ngang bền vững. Hai gian dĩ được dựng theo xà đùi hạ khoảng trụ trốn, kẻ góc và con thuận. Nối liền các gian là hệ thống hoành, xã bào soi vỏ măng tạo thành khung nhà vững chắc. Mái lợp ngói mũi vảy cá. Tiếp theo là Trung từ có kiểu dáng tương tự Đại bái 5 gian đao dĩ, kết cấu khung vì kiểu "giá chiêng". Hậu cung nối liền với trung từ theo khung xà gian giữa và kẻ xối. Để tạo nên sự tôn nghiêm nơi thờ tự, xen kẽ kiến trúc cổ nhiều mảng chạm khắc mang tính chất tín ngưỡng được các nghệ nhân thể hiện công phu, tinh xảo như các hình ảnh: "Long quần", "Ngư long hý thủy"... Ở đây các con rồng khá dữ tợn, đầu lộ ra ngoài, đạo tóc bay tỏa về phía sau, miệng há rộng phun nước thành dòng xối xả. Thân rồng cuộn thành ba khúc ẩn hiện trong đám mây vần vũ. Bên dưới là hình ảnh: Cá chép, hươu, nai, tùng hạc, hổ... Có những con vật được "nhân cách hóa" như một "nhạc công" đang ôm đàn nguyệt tham gia phường bát âm cùng hòa nhạc, đầu như đang lắc lư, chân nhún nhẩy khá ngộ nghĩnh. Xen lẫn là những chú vịt, hươu sao tung chân nhảy nhót tự do bên rồng phượng. Với lối thể hiện này, đình làng là sự hội nhập tín ngưỡng với tiềm thức dân gian.
Xét về bố cục trang trí, các mảng chạm khắc luôn sử dụng các biến thể mỹ thuật khác nhau, mang tính tự do, không theo một khuôn mẫu nào cố định. Vì vậy người xem thu hút ở các đề tài trang trí mà không chán mắt hoặc ức chế do lập lại nhiều lần. Cùng với kiểu thức chạm khắc tinh xảo đó, tại Hậu cung nơi thờ chính của các thần linh; hình ảnh rồng, phượng, hổ phù được thể hiện rõ nét với mật độ dày đặc thể hiện cho uy quyền của người được thờ. Như vậy có một điều dễ nhận thấy là: Càng vào cung cấm, xu hướng mỹ thuật mang tính dân gian càng giảm dần thay thế vào đó là quyền uy và sự "thiêng liêng hóa" nơi thờ tự.
Trải qua những biến động về tự nhiên và xã hội, đình Chí Linh đến nay còn bảo lưu được khá nhiều cổ vật quý hiếm như: bộ tượng "Tam vị thành hoàng", gồm 3 pho thời Nguyễn (TK 19); 9 đạo sắc phong từ thời Thành Thái đến Khải Định, 16 tấm bia công đức từ TK 18-19, 2 cỗ kiệu bát cống và nhiều đồ thờ có chất liệu đồng, sứ khắc có giá trị cần được nghiên cứu, bảo tồn.
Hàng năm, vào dịp mùa xuân, từ ngày 10 tháng 2 âm lịch nhân dân thôn Chí Linh lại nô nức lễ hội truyền thống tưởng niệm ngày mất của các vị thành hoàng làng hết sức trang trọng. Sau khi đọc văn tế là lễ dâng hương, hoa, oản quả, gà, rượu. Kết thúc phần lễ là phần hội gồm nhiều trò diễn dân gian như: chọi gà, bơi chải, vật võ... rất vui nhộn thu hút đông đảo thanh niên trong vùng tham gia. Đặc biệt là vật võ là môn thể thao truyền thống của địa phương; từ nhiều năm qua đã đóng góp cho phong trào thể thao của tỉnh nhiều đô vật xuất sắc, xứng đáng với tinh thần thượng võ của dân tộc.
Ngày 28/4/1994, Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ban hành Quyết định số 502-QĐ/BT xếp hạng đình Chí Linh là di tích Kiến trúc Nghệ thuật cấp quốc gia.
